3. ชิ้นส่วนของ DNA ที่มียีน X ยีน Y และ ยีน Z ดังแสดงในภาพ ก. ที่เกิดจากการตัดด้วยเอนไซม์ตัดจำเพาะชนิดต่างๆ ถ้านักเรียนต้องการนำยีนทั้ง 3 ชนิดนี้ ใส่เข้าในแบคทีเรีย นักเรียนจะเลือกใช้เวกเตอร์ชนิดใดบ้างจากภาพ ข. เพราะเหตุใดจึงเลือดเวกเตอร์เหล่านั้น โดยใช้ข้อมูลของเอนไซม์ตัดจำเพาะของตารางที่ 17.1 ในหนังสือเรียน

ภาพ ก. แสดงลำดับเบสที่ปลาย 5’ และ ปลาย 3’ ของยีน X ยีน Y และยีน Z

ภาพ ข. แสดงเวกเตอร์ซึ่งมีจุดตัดจำเพาะของเอนไซม์ตัดจำเพาะชนิดต่างๆ

แนวคำตอบ ::

ยีน X ใช้เวกเตอร์ V หรือ เวกเตอร์ VI
ยีน Y ใช้เวกเตอร์ I หรือ เวกเตอร์ III
ยีน Z ใช้เวกเตอร์ IV
เหตุที่เลือกใช้เวกเตอร์เหล่านี้ เพราะ

          เมื่อพิจารณาลำดับเบสที่ปลาย 5’ และ ปลาย 3’ ของยีน X พบว่าทั้ง 2 ด้านของยีน X มีลำดับเบสที่เหมือนกันแสดงว่าเกิดจากการตัดของเอนไซม์ตัดจำเพาะชนิดเดียวกันและการตัดทำให้เกิดปลายทู่ ดังนั้นเวกเตอร์ที่เลือกใช้จึงต้องมีตำแหน่งตัดจำเพาะที่ตัดด้วยเอนไซม์ ตัดจำเพาะ ที่ทำให้เกิดปลายทู่ คือ เวกเตอร์ V และเวกเตอร์ VI ซึ่งมีตำแหน่งตัดจำเพาะสำหรับ HaeIII ที่ตัดตำแหน่งระหว่างเบส G-C และเกิดปลายทู่

          ยีน Y และ Z มีส่วนปลายของ DNA เป็นสายนิวคลีโอไทด์สายเดียวหรือปลายเหนียวทั้งสองด้าน ดังนั้นการเลือกใช้เวกเตอร์ จะต้องมีตำแหน่งตัดจำเพาะของเวกเตอร์ที่ตัดด้วยเอนไซม์ตัดจำเพาะแล้วให้ปลายเหนียว และต้องตัดแล้วได้ปลายที่มีลำดับเบสเป็นคู่สมกับ นิวคลีโอไทด์ที่ปลาย DNA หรือยีน Y และยีน Z ด้วย

          เมื่อพิจารณาปลายทั้ง 2 ด้านของยีน Y พบว่าเป็นปลายเหนียวที่มีลำดับเบสเป็น 5’TCGAC…3’   เหมือนกันทั้ง 2 ด้าน  ซึ่งตรงกับลำดับเบส ของตำแหน่งตัดจำเพาะของ SalI ดังนั้นเวกเตอร์ที่เลือกใช้จึงป็นเวกเตอร์ I หรือ เวกเตอร์ III           

          เมื่อพิจารณาปลายทั้ง 2 ด้าน ของยีน Z พบว่าเป็นปลายเหนียวทั้ง 2 ด้าน เช่นกันแต่มีลำดับเบสที่ปลายทั้ง 2 ด้าน แตกต่างกัน แสดงว่าเกิดจากการตัดด้วยเอนไซม์ตัดจำเพาะ 2 ชนิด ปลายด้านหนึ่งมีลำดับเบสเป็น 5’AATTC…3’  ซึ่งตรงกับลำดับเบสจุดตัดจำเพาะของ EcoRI  ส่วนปลายอีกด้านหนึ่งมีลำดับเบสเป็น 3’…CCTAG 5’  ซึ่งตรงกับลำดับเบสของจุดตัด จำเพาะของ BamHI ดังนั้นเวกเตอร์ที่เลือกใช้ คือ เวกเตอร์ IV